[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.„ Szlachcic w stanie pierwszym zdolny jest do wszelkich dostojeństw w powiatach i województwach, gdzie ma posesję”.Oznacza to, że takich praw pozbawiony jest szlachcic-nieposesjonat.Dodatkowo pose-sjonat, „który jest zdolny do urzędów powiatowych i wojewódzkich może posiadać urzędy i wszelkie dostojności prowincji, jako też i u steru rządu.” Dalej Kołłątaj wymienia kolejne prawa i przywileje szlachcica-posesjonata: „Może być sędzią na trybunał, komisarzem w którejkolwiek komisji, może być posłem od swego woje-wództwa na sejmie, może być senatorem i ministrem”.Odsunięcie od tych fun-kcji nieposesjonatów, a także pozbawienie uczestnictwa w obradach sejmikowych, miało ukrócić władzę magnatów w państwie.Dlatego tak bardzo dążyli do tego reprezentanci obozu postępowego, w tym również Kołłątaj.Słowo szlachcic-pose-sjonat, oznacza dla księdza referendarza nie tylko obywatela, który „ma prawem przepisaną posesję”, ale także jego syna, „jeżeli wyszedł z małoletniości, to jest gdy wyszedł z opieki”.Wielkość posesji „daje różność zdolności w stanie szlacheckim”.Informuje nas o tym § 10.Posiadanie chociażby najmniejszej dzie-dzicznej posesji ziemskiej daje szlachcicowi głos wolny na sejmiku.Szlachcic, który jej nie posiada, nie wejdzie w skład sejmiku, jednak jego prawa będą zabezpieczone.Wracając do posesjonatów, to „zbyt mała posesja nie czyni szla-chcica zdolnym do posiadania urzędów czynnych i kosztownych”.Jednak tak jak wspominałem, kto „tylko chce mieć głos na sejmiku, dosyć jest żeby miał jakąż-kolwiek posesję dziedziczną ziemską, dożywotnią lub zastawną”.Wszelkie urzędy i stanowiska zagwarantowane będą dla tych, którzy posiadać będą „posesję dziedzi-czną większą przynajmniej nad liczbę.włók ziemi”.W sierpniu 1790 roku Ignacy Potocki przedłożył w imieniu deputacji sejmowej „Projekt o formie rządu”, będący obszernym manuskryptem obejmują-cym 658 artykułów, które regulowały wszystkie sprawy publiczne Rzeczypospo-litej.Była w nim mowa m.in.o tym, że przyznaje się sejmikom najważniejszą rolę w zakresie praw kardynalnych, a więc podstaw ustrojowych.Decydować o nich miały instrukcje, przywiezione przez posłów.Z poparciem średniej szlachty spotkał się występujący w „Projekcie.” pomysł pozbawienia głosu gołoty, który znalazł się już wcześniej w projekcie Kołłątaja.Jednak inne kwestie występujące wignacy potockitym dziele nie spotkały się ze zbyt wielkim entuzjazmem średniej szlachty.Król i jego stronnictwo „nieprzychylnie patrzyli na „Projekt.”, gdyż Potocki chciał poz-bawić monarchę wielu jego prerogatyw.Nie godzili się z nim demagodzy spod znaku hetmańskiego.W swych długich sejmowych tyradach wygłaszali gotowość przelania krwi dla ratowania wolności zniweczonej przez sukcesję i obrony szlacheckiej równości, którą przekreślało według nich odebranie głosu gołocie.Sejmiki z listopada 1790 roku pokazały, że nie ma przyzwolenia dla koncepcji Potockiego.Wybory sejmikowe pokazały jaka jest dysproporcja pomiędzy posła-mi, którzy uczestniczyli w obradach sejmu, a szlachecką prowincją, nadal z nie-ufnością patrzącą na to co się dzieje w Warszawie.Nieufność tę widać w przygo-towanych instrukcjach, które uderzały swym konserwatyzmem.Paradoksem było to, że w przeciwieństwie do instrukcji, redagowanych pod naciskiem najmniej oświeconych, wśród nowych posłów przeważali zwolennicy reform.Jednak reformprzeprowadzonych w oparciu o króla.Sejm w nowym, podwojonym składzie zebrał się po raz pierwszy 16 grudnia 1790 roku.Z wyborów 1790 roku, tak jak wspominałem wcześniej, weszli do Sejmu w ogromnej większości ludzie młodzi, o światłych i postępowych poglądach politycznych.Zmiana układu sił w sejmie, któremu nadal przewodniczył w roli marszałka Stanisław Małachowski, spowodowała, iż czołowa postać obozu patrio-tycznego, Ignacy Potocki uznał, że bez współdziałania z królem nie może być mowy o zmianie ustroju politycznego Polski.Potocki już wcześniej zmienił swój stosunek do króla.Skłaniał się do życzeń i sugestii władcy, jednak wówczas je-szcze w sprawach drugorzędnych.Z czasem Potocki był już znużony dźwiganiem na swych barkach głównej odpowiedzialności za sprawę konstytucji, a wobec zmian w układzie politycznym, które spowodowały listopadowe sejmiki, ster wła-dzy wymykał mu się z rąk.Dlatego też 4 grudnia 1790 roku przekazał on Stanisławowi Augustowi inicjatywę opracowania projektu konstytucji wręczając mu dziewięciopunktowe ramowe „Pro memoria”.Tym samym nastąpił zwrot taktyczny patriotów zamykający waśnie z królem.Postanowiono zaniechać napaści na niego i wspólnie już przystąpić do dzieła ostatecznego przygotowania ustawy rządowej.Pojednanie dokonało się też dzięki temu, który widział potrzebę współ-pracy z królem wcześniej, czyli dzięki Hugo Kołłątajowi.W swej broszurze „Co się też to dzieje z nieszczęśliwą ojczyzną naszą” przeprowadził apologię króla.Usprawiedliwiał na jej łamach wszystkie czyny króla intrygami Moskwy i mściwej arystokracji: „król tyle tylko musiał ulegać Moskwie ile go zuchwałość magnatów do tego zmuszała”.Broszura służyła sprawie zjednoczenia patriotów z królem dla sukcesji tronu i przeprowadzenia konstytucji.Okazała się skuteczną, gdyż król przyjął ofertę Potockiego i jego stronnictwa.Jednocześnie wykrystalizowała się ostatecznie sytuacja w sejmie.Po jednej stronie stanęli Branicki i jego ludzie, obrońcy tzw.„złotej wolności szlacheckiej”, po drugiej działacze reformatorscy: król i Potocki.Na łonie właśnie nowo ukształtowanego obozu patriotycznego sporządzono wykaz posłów, którzy stanęli po stronie postępowej i ujęto ich w karby dyscypliny organizacyjnej.Król uzbrojony w inicjatywę, korzystając z pomocy swego sekretarza, włoskiego pedagoga zaangażowanego w działalność reformatorską w Polsce, księdza Scipione Piattolego, w sposób konspiracyjny opracował kompletny projekt konstytucji [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl przylepto3.keep.pl
.„ Szlachcic w stanie pierwszym zdolny jest do wszelkich dostojeństw w powiatach i województwach, gdzie ma posesję”.Oznacza to, że takich praw pozbawiony jest szlachcic-nieposesjonat.Dodatkowo pose-sjonat, „który jest zdolny do urzędów powiatowych i wojewódzkich może posiadać urzędy i wszelkie dostojności prowincji, jako też i u steru rządu.” Dalej Kołłątaj wymienia kolejne prawa i przywileje szlachcica-posesjonata: „Może być sędzią na trybunał, komisarzem w którejkolwiek komisji, może być posłem od swego woje-wództwa na sejmie, może być senatorem i ministrem”.Odsunięcie od tych fun-kcji nieposesjonatów, a także pozbawienie uczestnictwa w obradach sejmikowych, miało ukrócić władzę magnatów w państwie.Dlatego tak bardzo dążyli do tego reprezentanci obozu postępowego, w tym również Kołłątaj.Słowo szlachcic-pose-sjonat, oznacza dla księdza referendarza nie tylko obywatela, który „ma prawem przepisaną posesję”, ale także jego syna, „jeżeli wyszedł z małoletniości, to jest gdy wyszedł z opieki”.Wielkość posesji „daje różność zdolności w stanie szlacheckim”.Informuje nas o tym § 10.Posiadanie chociażby najmniejszej dzie-dzicznej posesji ziemskiej daje szlachcicowi głos wolny na sejmiku.Szlachcic, który jej nie posiada, nie wejdzie w skład sejmiku, jednak jego prawa będą zabezpieczone.Wracając do posesjonatów, to „zbyt mała posesja nie czyni szla-chcica zdolnym do posiadania urzędów czynnych i kosztownych”.Jednak tak jak wspominałem, kto „tylko chce mieć głos na sejmiku, dosyć jest żeby miał jakąż-kolwiek posesję dziedziczną ziemską, dożywotnią lub zastawną”.Wszelkie urzędy i stanowiska zagwarantowane będą dla tych, którzy posiadać będą „posesję dziedzi-czną większą przynajmniej nad liczbę.włók ziemi”.W sierpniu 1790 roku Ignacy Potocki przedłożył w imieniu deputacji sejmowej „Projekt o formie rządu”, będący obszernym manuskryptem obejmują-cym 658 artykułów, które regulowały wszystkie sprawy publiczne Rzeczypospo-litej.Była w nim mowa m.in.o tym, że przyznaje się sejmikom najważniejszą rolę w zakresie praw kardynalnych, a więc podstaw ustrojowych.Decydować o nich miały instrukcje, przywiezione przez posłów.Z poparciem średniej szlachty spotkał się występujący w „Projekcie.” pomysł pozbawienia głosu gołoty, który znalazł się już wcześniej w projekcie Kołłątaja.Jednak inne kwestie występujące wignacy potockitym dziele nie spotkały się ze zbyt wielkim entuzjazmem średniej szlachty.Król i jego stronnictwo „nieprzychylnie patrzyli na „Projekt.”, gdyż Potocki chciał poz-bawić monarchę wielu jego prerogatyw.Nie godzili się z nim demagodzy spod znaku hetmańskiego.W swych długich sejmowych tyradach wygłaszali gotowość przelania krwi dla ratowania wolności zniweczonej przez sukcesję i obrony szlacheckiej równości, którą przekreślało według nich odebranie głosu gołocie.Sejmiki z listopada 1790 roku pokazały, że nie ma przyzwolenia dla koncepcji Potockiego.Wybory sejmikowe pokazały jaka jest dysproporcja pomiędzy posła-mi, którzy uczestniczyli w obradach sejmu, a szlachecką prowincją, nadal z nie-ufnością patrzącą na to co się dzieje w Warszawie.Nieufność tę widać w przygo-towanych instrukcjach, które uderzały swym konserwatyzmem.Paradoksem było to, że w przeciwieństwie do instrukcji, redagowanych pod naciskiem najmniej oświeconych, wśród nowych posłów przeważali zwolennicy reform.Jednak reformprzeprowadzonych w oparciu o króla.Sejm w nowym, podwojonym składzie zebrał się po raz pierwszy 16 grudnia 1790 roku.Z wyborów 1790 roku, tak jak wspominałem wcześniej, weszli do Sejmu w ogromnej większości ludzie młodzi, o światłych i postępowych poglądach politycznych.Zmiana układu sił w sejmie, któremu nadal przewodniczył w roli marszałka Stanisław Małachowski, spowodowała, iż czołowa postać obozu patrio-tycznego, Ignacy Potocki uznał, że bez współdziałania z królem nie może być mowy o zmianie ustroju politycznego Polski.Potocki już wcześniej zmienił swój stosunek do króla.Skłaniał się do życzeń i sugestii władcy, jednak wówczas je-szcze w sprawach drugorzędnych.Z czasem Potocki był już znużony dźwiganiem na swych barkach głównej odpowiedzialności za sprawę konstytucji, a wobec zmian w układzie politycznym, które spowodowały listopadowe sejmiki, ster wła-dzy wymykał mu się z rąk.Dlatego też 4 grudnia 1790 roku przekazał on Stanisławowi Augustowi inicjatywę opracowania projektu konstytucji wręczając mu dziewięciopunktowe ramowe „Pro memoria”.Tym samym nastąpił zwrot taktyczny patriotów zamykający waśnie z królem.Postanowiono zaniechać napaści na niego i wspólnie już przystąpić do dzieła ostatecznego przygotowania ustawy rządowej.Pojednanie dokonało się też dzięki temu, który widział potrzebę współ-pracy z królem wcześniej, czyli dzięki Hugo Kołłątajowi.W swej broszurze „Co się też to dzieje z nieszczęśliwą ojczyzną naszą” przeprowadził apologię króla.Usprawiedliwiał na jej łamach wszystkie czyny króla intrygami Moskwy i mściwej arystokracji: „król tyle tylko musiał ulegać Moskwie ile go zuchwałość magnatów do tego zmuszała”.Broszura służyła sprawie zjednoczenia patriotów z królem dla sukcesji tronu i przeprowadzenia konstytucji.Okazała się skuteczną, gdyż król przyjął ofertę Potockiego i jego stronnictwa.Jednocześnie wykrystalizowała się ostatecznie sytuacja w sejmie.Po jednej stronie stanęli Branicki i jego ludzie, obrońcy tzw.„złotej wolności szlacheckiej”, po drugiej działacze reformatorscy: król i Potocki.Na łonie właśnie nowo ukształtowanego obozu patriotycznego sporządzono wykaz posłów, którzy stanęli po stronie postępowej i ujęto ich w karby dyscypliny organizacyjnej.Król uzbrojony w inicjatywę, korzystając z pomocy swego sekretarza, włoskiego pedagoga zaangażowanego w działalność reformatorską w Polsce, księdza Scipione Piattolego, w sposób konspiracyjny opracował kompletny projekt konstytucji [ Pobierz całość w formacie PDF ]
