[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.in.C.Levi-Straussa.Rozdział VIIAntropologia ekologiczna i neoewolucjonizmEwolucyjny styl myślenia, pomimo braków klasycznych koncepcji ewolucyjnych,charakteryzuje praca wielu amerykańskich antropologów.Jednak ich działalność niemiała nic wspólnego z modelem nauki nomotetycznej zainteresowanejprawidłowościami rozwojowymi i koncepcją przyczynowości w dziejach.Z jednejstrony pró\nię teoretyczną", która stała się wynikiem poprawności metodologicznejwprowadzonej w miejsce syntez i formułowania praw ogólnych, miał wypełnićstrukturalizm, z drugiej zaś, zrodzony ze sprzeciwu wobec ideografizmuBoasowskiego, nawrót do teorii ewolucji, charakterystyczny dla okresu powojennego ilat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych antropologii amerykańskiej.Neoewolucjonizmwią\e się z antropologią ekologiczną, a zwłaszcza z nurtem ekologii kulturowej i zbrytyjskim antropologiem D.Fordem.Jego zródeł mo\na dopatrywać się równie\ wantropogeografii F.Ratzela oraz w teoriach areału kulturowego.Najogólniej mówiąc ekologia kulturowa wskazuje na relacje systemówkulturowych ze środowiskiem naturalnym.Zajmuje się zale\nościami adaptacyjnymi,które wią\ą kulturę z ekosystemem, czyli samoregulującym się zespołem naturalnym będącym jednością środowiska organicznego i jego martwego podło\a"266.Wekosystemie następuje samorealizacja kultury, traktowanej jako instrumentadaptacyjny do środowiska.Dzięki kulturze człowiek ma gwarancję rozwoju istabilizacji.Dlatego w ramach badań ekologii kulturowej zainteresowanie badaczyskupiło się wokół następujących zagadnień:formy adaptacji systemów kulturowych do lokalnych warunkówśrodowiskowych;strategia dostosowywania środowiska do biokulturowych potrzeb człowieka;uwarunkowania ekologiczne rozwoju kulturowego;mechanizmy utrzymywania równowagi między środowiskiem a kulturą267.W ujęciu ekologii kulturowej specyfika kulturowa populacji wią\e się zprocesem eksploatacji naturalnych zasobów człowieka.Dzieje się tak na skutekzetknięcia energii i technologii albo, jak to ujął D.Ford, elementów środowiska iprodukcji, a zatem czynników rozwoju cywilizacji, organizacji społecznej, typustruktury społecznej, a nawet ideologii nale\y upatrywać w zasobach surowcowychśrodowiska naturalnego i w stopniu zaawansowania technologii, która pozwala owezasoby przetworzyć, aby zaspokoić potrzeby zarówno biologiczne, jak i kulturowe.Przedstawiciele antropologii ekologicznej dostrzegali oczywiście istnienie pewnychbarier rozwojowych związanych z bezpieczeństwem ekologicznym.Uznanie twórczego charakteru czynników naturalnych stanowi rozwiązanienowatorskie.Ekologom kulturowym przypisuje się zasługi nie tylko za to, \edostrzegli znaczenie biologicznych uwarunkowań rozwoju kulturowego, ale tak\e zauwzględnienie znaczenia kulturowego tła biologicznej strony \ycia człowieka.Woparciu o zało\enie teoretyczne antropologowie charakteryzujący się podejściemekologicznym prowadzili prace badawcze nad społecznościami zbieracko-łowieckimi,pasterskimi i kopieniaczymi, a ich efektem były studia komparatystyczne,monograficzne i mikroewolucyjne.Celem studiów komparatystycznych stało siędociekanie, jakie przyczyny spowodowały powstanie zró\nicowań kulturowych wramach środowisk pozornie takich samych, a jakie były zródłem podobieństwkulturowych w środowiskach odmiennych.Natomiast studia monograficzne dotyczyłyekologii kulturowej jednej grupy albo jednego regionu.Wyrazem rekonstrukcji zmian266Słownik etnologiczny.Terminy ogólne, pod red.Z.Slaszczak, Warszawa-Poznań 1987, s.71.267Ibidem. ekologicznych i kulturowych na określonym obszarze w określonym przedzialeczasowym były z kolei studia mikroewolucyjne.Ekologia kulturowa znalazła uznanie na gruncie archeologii, co nie budziwiększego zdziwienia, poniewa\ dyscyplina ta zawsze miała naturalne związki zanalizami uwzględniającymi zarówno czynniki środowiskowe, jak i technologiczne czyekonomiczne.Podkreśla się znaczenie prac dwóch archeologów: R.Adamsa i J.Willeya.Dotyczyły one prehistorycznych ośrodków cywilizacji i procesu ichkształtowania.W Polsce środowisko etnograficzne nie zainteresowało się interpretac-jami ekologicznymi.Tymi, którzy w ekologii kulturowej dostrzegali szansę nawyprowadzenie nauki z impasu teoretycznego, stali się w naszym kraju prahistorycyoraz przedstawiciele antropologii fizycznej0 populacyjnej i historycznej orientacji.Ekologia kulturowa sprzyjałaefektownym wynikom przy rekonstrukcjach archeologicznych.Ograniczenie obszaru aktywności naukowej myślących ekologicznieantropologów do prostych społeczeństw i do odtwarzania faz zmiany kulturowejbyłoby uproszczeniem.W oparciu bowiem o idee antropologii ekologicznej isocjologicznej ekologii społecznej powstała teoria społeczno-ekologiczna E.Cohena268.Była to próba przeniesienia uwagi na społeczeństwa zło\one, przemysłowe,propozycja wielowymiarowego spojrzenia na przestrzenne aspekty stosunkówspołecznych.W myśl tej teorii na sposób manifestowania naszego stosunku dośrodowiska wpływa tzw.orientacja środowiskowa.Jej autor wyró\nił między innymi:orientację instrumentalną", terytorialną", sentymentalną" i symboliczną".Pododmiennymi nazwami kryją się odmienne cele, tzn.eksploatacyjno-adaptacyjne,własnościowo-kontrolne, integracyjne i aksjologiczne, odrębne funkcje, mechanizmy,inna organizacja przestrzeni i inne instytucje.Aby wyjaśnić konflikty i skutkioddziaływania tych konfliktów w środowisku przyrodniczym i społecznym, trzeba teelementy rozpoznać i dokonać analizy ich zale\ności.Antropologia ekologiczna nie nale\y do jednorodnej specjalizacji etnologicznej.W ramach tej orientacji i strategii badawczej wraz ze wzrostem jej empirycznychdoświadczeń pojawiły się odrębne nurty, a między innymi: ekologia neofunkcjonalna,ekologia procesualna i kognitywna.Aączy się z nią równie\ materializm kulturowy zM.Harrisem i A.Beregerem mieszczący się w makroewolucyjnym268E.Cohen, Environmental orientation: A multidimensional approach to social ecology, CurrentAnthropology" 1976, nr 1. neoewolucjonizmie269.Przy okazji strategii kulturowej ekologii pojawiają się nazwiskaJ.H.Stewarda, W.Goldschmidta oraz E.R.Service'a i A.P.Vayda'a.Ten ostatniwraz z R.A.Rappaportem, M.Harrisemi J.H.Stewardem określili zało\enia kierunkuneofunkcjonalnego, który rozwijał się od połowy XX wieku.Popularność ekologii kulturowej nie uchroniła jej od krytyki.Do najczęściejdostrzeganych mankamentów i słabości zaliczały się przede wszystkim jejdeterminizm, zarówno środowiskowy, jak i technologiczny oraz trudności wwyjaśnianiu wielu zjawisk kulturowych uwarunkowaniami środowiskowymi.Pomimo zastrze\eń, które przecie\ pojawiają się przy okazji wielu propozycjiteoretycznych i badawczych, w kręgach neoewolucjonistycz-nych ekologia kulturowaznalazła uznanie.Wiązało się to głównie z istniejącymi tam tradycjami empiryzmu,postulowanego jeszcze przez F.Boasa i monografiami konkretnych społecznościrealizowanymi w ich własnej określonej czasoprzestrzeni.Neoewolucjonizm zalicza się do nurtu współczesnej antropologii anglosaskiej,który zdecydowanie opowiada się za prymatem materialnej bazy \ycia nadpozostałymi, a transformację kultury i społeczeństwa opiera na ewolucji kulturowej.Materialistyczna interpretacja dziejów powoduje, \e stanowisko to bywa równie\określane jako materializm kulturowy [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl przylepto3.keep.pl
.in.C.Levi-Straussa.Rozdział VIIAntropologia ekologiczna i neoewolucjonizmEwolucyjny styl myślenia, pomimo braków klasycznych koncepcji ewolucyjnych,charakteryzuje praca wielu amerykańskich antropologów.Jednak ich działalność niemiała nic wspólnego z modelem nauki nomotetycznej zainteresowanejprawidłowościami rozwojowymi i koncepcją przyczynowości w dziejach.Z jednejstrony pró\nię teoretyczną", która stała się wynikiem poprawności metodologicznejwprowadzonej w miejsce syntez i formułowania praw ogólnych, miał wypełnićstrukturalizm, z drugiej zaś, zrodzony ze sprzeciwu wobec ideografizmuBoasowskiego, nawrót do teorii ewolucji, charakterystyczny dla okresu powojennego ilat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych antropologii amerykańskiej.Neoewolucjonizmwią\e się z antropologią ekologiczną, a zwłaszcza z nurtem ekologii kulturowej i zbrytyjskim antropologiem D.Fordem.Jego zródeł mo\na dopatrywać się równie\ wantropogeografii F.Ratzela oraz w teoriach areału kulturowego.Najogólniej mówiąc ekologia kulturowa wskazuje na relacje systemówkulturowych ze środowiskiem naturalnym.Zajmuje się zale\nościami adaptacyjnymi,które wią\ą kulturę z ekosystemem, czyli samoregulującym się zespołem naturalnym będącym jednością środowiska organicznego i jego martwego podło\a"266.Wekosystemie następuje samorealizacja kultury, traktowanej jako instrumentadaptacyjny do środowiska.Dzięki kulturze człowiek ma gwarancję rozwoju istabilizacji.Dlatego w ramach badań ekologii kulturowej zainteresowanie badaczyskupiło się wokół następujących zagadnień:formy adaptacji systemów kulturowych do lokalnych warunkówśrodowiskowych;strategia dostosowywania środowiska do biokulturowych potrzeb człowieka;uwarunkowania ekologiczne rozwoju kulturowego;mechanizmy utrzymywania równowagi między środowiskiem a kulturą267.W ujęciu ekologii kulturowej specyfika kulturowa populacji wią\e się zprocesem eksploatacji naturalnych zasobów człowieka.Dzieje się tak na skutekzetknięcia energii i technologii albo, jak to ujął D.Ford, elementów środowiska iprodukcji, a zatem czynników rozwoju cywilizacji, organizacji społecznej, typustruktury społecznej, a nawet ideologii nale\y upatrywać w zasobach surowcowychśrodowiska naturalnego i w stopniu zaawansowania technologii, która pozwala owezasoby przetworzyć, aby zaspokoić potrzeby zarówno biologiczne, jak i kulturowe.Przedstawiciele antropologii ekologicznej dostrzegali oczywiście istnienie pewnychbarier rozwojowych związanych z bezpieczeństwem ekologicznym.Uznanie twórczego charakteru czynników naturalnych stanowi rozwiązanienowatorskie.Ekologom kulturowym przypisuje się zasługi nie tylko za to, \edostrzegli znaczenie biologicznych uwarunkowań rozwoju kulturowego, ale tak\e zauwzględnienie znaczenia kulturowego tła biologicznej strony \ycia człowieka.Woparciu o zało\enie teoretyczne antropologowie charakteryzujący się podejściemekologicznym prowadzili prace badawcze nad społecznościami zbieracko-łowieckimi,pasterskimi i kopieniaczymi, a ich efektem były studia komparatystyczne,monograficzne i mikroewolucyjne.Celem studiów komparatystycznych stało siędociekanie, jakie przyczyny spowodowały powstanie zró\nicowań kulturowych wramach środowisk pozornie takich samych, a jakie były zródłem podobieństwkulturowych w środowiskach odmiennych.Natomiast studia monograficzne dotyczyłyekologii kulturowej jednej grupy albo jednego regionu.Wyrazem rekonstrukcji zmian266Słownik etnologiczny.Terminy ogólne, pod red.Z.Slaszczak, Warszawa-Poznań 1987, s.71.267Ibidem. ekologicznych i kulturowych na określonym obszarze w określonym przedzialeczasowym były z kolei studia mikroewolucyjne.Ekologia kulturowa znalazła uznanie na gruncie archeologii, co nie budziwiększego zdziwienia, poniewa\ dyscyplina ta zawsze miała naturalne związki zanalizami uwzględniającymi zarówno czynniki środowiskowe, jak i technologiczne czyekonomiczne.Podkreśla się znaczenie prac dwóch archeologów: R.Adamsa i J.Willeya.Dotyczyły one prehistorycznych ośrodków cywilizacji i procesu ichkształtowania.W Polsce środowisko etnograficzne nie zainteresowało się interpretac-jami ekologicznymi.Tymi, którzy w ekologii kulturowej dostrzegali szansę nawyprowadzenie nauki z impasu teoretycznego, stali się w naszym kraju prahistorycyoraz przedstawiciele antropologii fizycznej0 populacyjnej i historycznej orientacji.Ekologia kulturowa sprzyjałaefektownym wynikom przy rekonstrukcjach archeologicznych.Ograniczenie obszaru aktywności naukowej myślących ekologicznieantropologów do prostych społeczeństw i do odtwarzania faz zmiany kulturowejbyłoby uproszczeniem.W oparciu bowiem o idee antropologii ekologicznej isocjologicznej ekologii społecznej powstała teoria społeczno-ekologiczna E.Cohena268.Była to próba przeniesienia uwagi na społeczeństwa zło\one, przemysłowe,propozycja wielowymiarowego spojrzenia na przestrzenne aspekty stosunkówspołecznych.W myśl tej teorii na sposób manifestowania naszego stosunku dośrodowiska wpływa tzw.orientacja środowiskowa.Jej autor wyró\nił między innymi:orientację instrumentalną", terytorialną", sentymentalną" i symboliczną".Pododmiennymi nazwami kryją się odmienne cele, tzn.eksploatacyjno-adaptacyjne,własnościowo-kontrolne, integracyjne i aksjologiczne, odrębne funkcje, mechanizmy,inna organizacja przestrzeni i inne instytucje.Aby wyjaśnić konflikty i skutkioddziaływania tych konfliktów w środowisku przyrodniczym i społecznym, trzeba teelementy rozpoznać i dokonać analizy ich zale\ności.Antropologia ekologiczna nie nale\y do jednorodnej specjalizacji etnologicznej.W ramach tej orientacji i strategii badawczej wraz ze wzrostem jej empirycznychdoświadczeń pojawiły się odrębne nurty, a między innymi: ekologia neofunkcjonalna,ekologia procesualna i kognitywna.Aączy się z nią równie\ materializm kulturowy zM.Harrisem i A.Beregerem mieszczący się w makroewolucyjnym268E.Cohen, Environmental orientation: A multidimensional approach to social ecology, CurrentAnthropology" 1976, nr 1. neoewolucjonizmie269.Przy okazji strategii kulturowej ekologii pojawiają się nazwiskaJ.H.Stewarda, W.Goldschmidta oraz E.R.Service'a i A.P.Vayda'a.Ten ostatniwraz z R.A.Rappaportem, M.Harrisemi J.H.Stewardem określili zało\enia kierunkuneofunkcjonalnego, który rozwijał się od połowy XX wieku.Popularność ekologii kulturowej nie uchroniła jej od krytyki.Do najczęściejdostrzeganych mankamentów i słabości zaliczały się przede wszystkim jejdeterminizm, zarówno środowiskowy, jak i technologiczny oraz trudności wwyjaśnianiu wielu zjawisk kulturowych uwarunkowaniami środowiskowymi.Pomimo zastrze\eń, które przecie\ pojawiają się przy okazji wielu propozycjiteoretycznych i badawczych, w kręgach neoewolucjonistycz-nych ekologia kulturowaznalazła uznanie.Wiązało się to głównie z istniejącymi tam tradycjami empiryzmu,postulowanego jeszcze przez F.Boasa i monografiami konkretnych społecznościrealizowanymi w ich własnej określonej czasoprzestrzeni.Neoewolucjonizm zalicza się do nurtu współczesnej antropologii anglosaskiej,który zdecydowanie opowiada się za prymatem materialnej bazy \ycia nadpozostałymi, a transformację kultury i społeczeństwa opiera na ewolucji kulturowej.Materialistyczna interpretacja dziejów powoduje, \e stanowisko to bywa równie\określane jako materializm kulturowy [ Pobierz całość w formacie PDF ]