Alvin Toffler Trzecia fala

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Albo wezmydla odmiany grę "Monopol" (może to zresztą być także prawdziwa ekonomia), w której imwięcej gracz posiada pieniędzy, tym więcej może nabyć posiadłości, co oznacza większydochód z czynszów lub dzierżawy, a zatem coraz więcej pieniędzy na zakup kolejnychnieruchomości.Oba przykłady pokazują, jak działa dodatnie sprzężenie zwrotne.Dodatnie sprzężenie zwrotne pozwala wyjaśnić każdy proces mający charaktersamopobudzający się, jak na przykład wyścig zbrojeń [.] - i tak aż do granic globalnegoszaleństwa.A teraz połączmy ze sobą ujemne i dodatnie sprzężenie zwrotne, a zobaczymy zezdumieniem, jak bogato te dwa różne procesy wzajemnie na siebie oddziałują w złożonychorganizmach - od ludzkiego mózgu począwszy, a na systemie gospodarczym skończywszy.Istotnie, wystarczy tylko, że kultura nasza uzna, iż każdy naprawdę złożony system - czy tobędzie organizm biologiczny, miasto czy też międzynarodowy układ polityczny - zawiera wsobie zarówno czynnik potęgujący, jak i czynnik redukujący zmiany, czyli wzajemnie nasiebie oddziałujące pętle dodatniego i ujemnego sprzężenia zwrotnego, a zaczniemydostrzegać całą nową sferę złożoności w świecie, z którym się stykamy.Nasze zrozumienieprzyczynowości od razu ulegnie poszerzeniu.Zrozumienie przyczynowości stanie się jeszcze lepsze, kiedy stwierdzimy, że owe czynnikipomniejszające i potęgujące zmiany nie muszą być koniecznie od początku wbudowane wsystemy biologiczne lub społeczne; zrazu może ich nie być w ogóle i mogą się pojawiaćdopiero pózniej - jak gdyby na zasadzie przypadku.I tak oto przypadkowe zdarzenie możenagle zapoczątkować fantastyczny łańcuch nieoczekiwanych konsekwencji.To tłumaczy nam, dlaczego tak często trudno dotrzeć do przyczyny zmian, trudnoprzewidywać ich rozwój i dlaczego niosą z sobą tyle niespodzianek.To również wyjaśnia,czemu jakiś powolny, stały proces nagle przechodzi w gwałtowne przeobrażenie, lub viceversa.A to z kolei wyjaśnia, dlaczego podobne warunki wyjściowe prowadzą niekiedy dozdecydowanie odmiennych rezultatów; na taką ideę w ogóle nie było miejsca w mentalnościdrugiej fali.Stopniowo formująca się przyczynowość trzeciej fali przedstawia złożony światwzajemnie oddziałujących na siebie sił, świat pełen zdziwień i zaskoczeń, w którym mamy doczynienia z czynnikami potęgującymi zmiany i czynnikami redukującymi zmiany, a nie tylkoz kulami bilardowymi, które zderzają się z sobą ustawicznie i zgodnie z przewidywaniami,tocząc się po kosmicznym stole bilardowym.Zwiat ten jest daleko bardziej nam obcy inieznany, niż sugerował to mechanizm drugiej fali.Czy wszystko można w zasadzie przewidzieć, jak to zakładała mechanicznaprzyczynowość drugiej fali? Czy może - jak utrzymują krytycy światopoglądumechanistycznego - z samej natury rzeczy wynika ich nieuchronna nieprzewidywalność? Czyrządzi nami przypadek, czy konieczność?Również i o tej odwiecznej sprzeczności ma nam do powiedzenia fantastycznie ciekawerzeczy przyczynowość trzeciej fali.W istocie pozwala nam ona w końcu wyrwać się zpułapki, w której musimy dokonywać wyboru na zasadzie albo - albo między koniecznością iprzypadkiem; a stanowi to przecież zasadniczy przedmiot sporu między deterministami iantydeterministami.To właśnie może okazać się najistotniejszym przełomem filozoficznymnaszych czasów.LEKCJA Z TERMIT�WDr Ilya Prigogine i zespoły jego współpracowników w Wolnym Uniwersytecie w Brukselii w Uniwersytecie Stanu Teksas w Austin podważyli wprost założenia drugiej fali,wykazując, jak w wyniku połączenia przypadku i konieczności struktury chemiczne i inneprzechodzą gwałtownie w wyższe stadia zróżnicowania i złożoności.Za te właśnie pracePrigogine otrzymał Nagrodę Nobla.Urodził się w Moskwie, a następnie od wczesnego dzieciństwa przebywał w Belgii; już zamłodu interesował się problemami czasu [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki