Z dziejów kultury węgierskiej w pónym redniowieczu 2006

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W czasie gdy zagraniczni uczeni zaczęli uważać dzieła zgromadzone przezMacieja za jedne z najwybitniejszych europejskich osiągnięć kulturalnych, również i badaczena Węgrzech nie mogli już ignorować owego pretium affectionis.Krowiniana bardzo wcześnie stała się symbolem, częścią własnego wizerunkuspołecznego (ściślej rzecz biorąc chodzi tu o społeczeństwo szlacheckie).Dodajmy od razu, iżstało się to bez jakiejkolwiek wiedzy o jej faktycznej zawartości.Stąd właśnie powrót (akcentpada na słowo powrót !) do snów o przywróceniu politycznej roli bibliotece.Charakterystyczne, iż kiedy w r.1844 parlament przygotowywał listę miast, w którychnależało szukać kodeksów Macieja, pominięto Konstantynopol po tym, jak József Lonovics,biskup Csan�du przypomniał, iż Metternich niczego tam nie odnalazł36.Niemniej jednakobraz biblioteki budzińskiej ukrytej w Konstantynopolu, dokąd miała zostać zabrana przezpotępianych, krwiożerczych tureckich najezdzców, na długo pozostała żywa w pamięci ludu.Przeświadczenie o potrzebie przeprowadzenia tam poszukiwań, które ewentualnie mogłybyprzynieść owoce, było tak głęboko zakorzenione, iż powstałe w 1927 r.opracowanieprzedstawiające w skrócie dzieje księgozbioru po klęsce mohackiej skupia się w zasadzie na30Epitome Rerum Hungaricarum (przyp.tłum.).31Emma Bartoniek, Clmae 160 (Curtius Rufus), Clmae 249 (Ransanus).32Csaba Csapodi, Catalogus Collectionis codicum Latinorum et Graecorum, Budapest 1985, K 397; F.DóraCsanak: A Telekiek gy�jtem�nye (Zbiór Telekiego) [w:] �r�ks�g�nk, �l� m�ltunk.Gy�jtem�nyek a MagyarTudom�nyos Akad�mia K�nyvt�r�ban (Nasze dziedzictwo, nasza żyjąca przeszłość.Zbiory Biblioteki AkademiiNauk) ( Wydawnictwa Węgierskiej Akademii Nauk , 37.[112.] Seria Nowa), Budapest 2001, s.19.33Enstehung und Verfall der ber�hmten von K�nig Matthias Corvinus gestifteten Bibliothek zu Ofen.EinBeytrag zur Literaturgeschichte von P.A.Budik, kaiserl.und.k�nigl.Bibliothekar (Besonders abgedruckt ausdem LXXXVIII.Bande der Jahrb�cher der Literatur), Wien 1840, s.19 (Curtius Rufus), s.22-23 (Ransanus); Im Besitze des Herrn Assessors Nik.Jankovits zu Pesth. W tym czasie kolekcja Jankovicha zostałazakupiona do zbiorów Muzeum; Jen� Berl�sz, Jankovich Miklós k�nyvt�ri gy�jtem�nyeinek kialakul�sa �s sorsa(Powstanie i dzieje kolekcji Miklósa Jankovicha) Individual paper.YearBook of the National Sz�ch�nyiLibrary , vol.1970-1971.34V.Waldapfel, 114/11.35Katalin Sinkó, A nemzeti eml�km� �s a nemzeti tudat v�ltoz�sai (Symbol narodowy i zmiany narodowejświadomości) M�v�szett�rt�neti �rtes�t� 32 (1983), s.189.36L�szló B�rtfai Szabó, Adal�k a Corvina t�rt�net�hez (Przyczynek do historii Korwiniany), MagyarK�nyvszemle 30 (1923), s.278.83jednym problemie: w jaki sposób i ile razy książęta Transylwanii i habsburscy monarchowiepodejmowali próby odzyskania od Turków legendarnej biblioteki37.Najbardziej wytrwałym badaczem był Ferenc Toldy (1805-1875), który prowadziłw Konstantynopolu uwieńczone sukcesem poszukiwania kodeksów.Uczeni węgierscy częstopodejmowali próby odkrycia, co też takiego ukrywa sułtan w swoich rezydencjach.W roku1862 Ferenc Kubinyi, Arnold Ipolyi oraz Imre Henszlmann zdołali dostać się do seraju iodnalezć tam kilka woluminów38.Siedem lat pózniej w dyplomatycznym geście sułtan AbdulAziz podarował cztery księgi Franciszkowi Józefowi I, wracającemu z ceremonii otwarciaKanału Sueskiego.Ten z kolei przekazał je Węgierskiemu Muzeum Narodowemu.Dużą rolęw donacji sułtana odegrał Gyula Andr�ssy.Jak pisał Toldy winni jesteśmy wdzięcznośćPanu Premierowi za to, iż kierując się patriotycznymi pobudkami zdołał wzbudzićzainteresowanie sułtana długim, pokornym oczekiwaniem Węgrów na powrót Korwiniany.W wyniku jego zabiegów cztery najozdobniejsze kodeksy rękopiśmienne zostały łaskawiepodarowane Jego Ekscelencji, następcy króla Macieja, który następnie przekazał je w darzenarodowi.Dziś stanowią one jedne z najcenniejszych skarbów Muzeum Narodowego 39.Ferenc Toldy był jednym z najbardziej hałaśliwych propagatorów Korwiniany.Szczególnymwyróżnieniem stało się dla niego to, iż poproszono go o zaprezentowanie tych czterechkodeksów na forum Akademii.Wygłoszona przemowa jest odbiciem jego precyzji i jasnegomyślenia, ale także silnej stronniczości.Powiedział on w zakończeniu: Można więcstwierdzić, że są one dla nas tak cenne nie ze względu na swoją zawartość, odkąd stała się onadobrze znana dzięki licznym publikacjom, lecz z uwagi na ich pochodzenie i wyglądzewnętrzny.Abstrahując od ornamentacji tych ksiąg ich szczególna wartość polega na tym, iżsą one charakterystyczną próbką mogącą służyć za podstawę identyfikacji innych kodeksówwykonanych dla Korwina.Jednakże jeśli nawet należały one do najpiękniejszej części księgozbioru królaMacieja, z pewnością nie należały do najcenniejszych.Składał się on z nabytkówpochodzących ze wschodu i z zachodu, z pozostałości średniowiecznych, a także z wytworówliteratury krajowej, o których kilkakrotnie miałem już sposobność mówić na tym miejscu.Dlatego też mamy powody, aby darzyć je szczególnym uczuciem, gdyż są one bezcenne dlacałego świata naukowego oraz dla narodu węgierskiego.Do tej pory skrywane są onew murach seraju.Musi tam być wszystko to, co zgromadzono w Budzie pomiędzy rokiem1541 a 1661.Ta dziewica nie umarła; po prostu głęboko zasnęła.Jednakże żaden węgierskihistoryk literatury nie może sobie spokojnie drzemać, póki nie zdobędzie na to dowodu.W Bogu nadzieja, iż z Jego łaski znajdzie się w tym kraju w najbliższym czasie kilka tysięcyforintów, które będzie można wydać na tego typu �luksus�.Oby pewnego dnia naród niemusiał stanąć nad brzegami rzeki Newy, aby odebrać to, do czego ma święte prawo 40 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki